In de afgelopen 30 jaar is er veel veranderd in de energieproductie en -consumptie in Nederland; nieuwe energiedragers deden hun intrede en marktwerking ging zorgen voor het bijeenbrengen van vraag en aanbod. Het startschot voor de veranderingen werd gegeven met de Energienota van 1995. De verdieping van de Europese integratie en uitbreiding van het aantal lidstaten van de Europese Unie heeft een grote invloed gehad op de ontwikkelingen op energiegebied in Nederland, naast belangrijke andere internationale ontwikkelingen. Het Nederlandse energiebeleid is in die periode ook veranderd, eerst door liberalisering van de Europese energiemarkt en daarna door de inzet op klimaatbeleid en de energietransitie.

In dit boek worden de ontwikkelingen in het energiesysteem en het energiebeleid besproken aan de hand van enkele grote dossiers. Deze dossiers moeten in de context van de tijd worden geplaatst, waarbij een terugblik op de geschiedenis van belang kan zijn om de huidige periode te kunnen doorgronden.

De belangrijkste les voor de EU en Nederland, naast het bewaken van een goede balans tussen de prioriteiten van het energiebeleid, betaalbaar, betrouwbaar en duurzaam, is dat het energiebeleid ruimte nodig heeft om te kunnen anticiperen op nieuwe ontwikkelingen. Dat wil niet zeggen dat de doelstelling van netto-nul in 2050 moet worden losgelaten, maar wel dat de route om daar te komen meer ruimte moet laten voor verschillende (tussen)oplossingen en routes om daar te komen.